Οι «Μωμόγεροι» του Πόντου

O θεός Μώμος κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε την προσωποποίηση της σάτιρας και του σαρκασμού και συνδεόταν με τις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στον Διόνυσο, με κοινό χαρακτηριστικό τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις. Από εκεί προέρχεται και η αρχική ετυμολογία της λέξης «Μωμόγεροι» ή «Μωμόεροι» ή και «Μωμογέρια», που αποτελούσαν τους ακολούθους του Μώμου και τον συνόδευαν χορεύοντας, τραγουδώντας και σατιρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις.

Η συγκεκριμένη εκδήλωση παραπέμπει σε ένα από τα παλαιότερα ποντιακά λαϊκά δρώμενα το 12ήμερο Χριστουγέννων - Πρωτοχρονιάς.

Το έθιμο των «Μωμόγερων» εξακολουθεί να αναβιώνει και στις μέρες μας, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπου διαμένουν Πόντιοι.

Λαϊκοί αυτοσχέδιοι θίασοι δίνουν παραστάσεις σε αυλές σπιτιών, σε διασταυρώσεις δρόμων και σε πλατείες χωριών και πόλεων. Παλαιότερα συνηθιζόταν τα άτομα που αποτελούσαν τους θιάσους να είναι κατά κανόνα νέοι άνθρωποι που προέρχονταν από το ίδιο χωριό. Κάθε θίασος συνοδευόταν παντού και πάντοτε από οργανοπαίκτες, κάτι που ισχύει και σήμερα καθώς η μουσική υπόκρουση θεωρείται απαραίτητο στοιχείο για κάθε παράσταση.

Οι ενδυμασίες των μεταμφιεσμένων, που περιλαμβάνουν μάσκες από δέρματα ζώων, δορές τράγου, αλεποουρές και ουρές λαγών, δείχνουν επίσης την αρχαϊκή καταγωγή του συγκεκριμένου εθίμου. Επικρατεί η αντίληψη ότι αυτός που φοράει τη μάσκα εξομοιώνεται με τον θεό στον οποίο ανήκει το εκάστοτε ιερό ζώο. Επίσης, χαρακτηριστική είναι η παρουσία ξηρών καρπών, βοτάνων και διαφόρων οπωρικών τα οποία έχουν κρεμασμένα γύρω από το λαιμό τους σε αρμαθιές μερικά πρόσωπα του θιάσου, υποδηλώνοντας τη μαγική και γονιμική αφετηρία που συνδεόταν με αυτά στο παρελθόν.

Το περιεχόμενο των παραστάσεων είναι κατά κανόνα κωμικό (που σε μερικές περιπτώσεις παίρνει και κοινωνικές διαστάσεις), υπάρχουν όμως και παραλλαγές με σοβαρό περιεχόμενο.

Κεντρικό πρόσωπο σε κάθε παράσταση είναι η νύφη, που ενσαρκώνει τη βλάστηση και τη γονιμότητα της γης. Η σύγκρουση ενός νέου άνδρα και ενός γέρου για την κατάκτησή της, με την τελική νίκη του νεότερου, συμβολίζει την αντικατάσταση του παλιού χρόνου από τον νέο. Στο τέλος ακολουθούν πάντοτε χορός, τραγούδι και τρικούβερτο γλέντι.

Στις 2 Ιανουαρίου στο Ωραιόκαστρο θα αναβιώσει για μια ακόμα φορά το έθιμο των "Μωμόγερων".

Ακολουθεί βίντεο με το έθιμο των "Μωμόγερων".

πηγή:  pontos-news.gr